چاقی مشکلی است که نه تنها بزرگسالان بلکه شمار زیادی از کودکان از سنین مختلف را تحت تاثیر قرار می دهد. چاقی در کودکان مشکلات زیادی را به بار می آورد که شاید تبعات آن، نه در کوتاه مدت بلکه در بزرگسالی خود را کم کم نشان می دهد. مشکلاتی مانند دیابت، فشار خون و کلسترول بالا که از کودکی شروع شده و تا بزرگسالی ادامه می یابند تنها تعدادی از شناخته شده ترین عوارض چاقی کودکان است. بسیاری از کودکان چاق تا بزرگسالی نیز چاق باقی می مانند، به خصوص اگر یکی از والدین و یا هردوی آن ها چاق باشند. چاقی در کودکی همچنین ممکن است موجب اعتماد به نفس ضعیف و افسردگی گردد.
اضافه وزن در کودکان یکی از مهم ترین مشکلات در قرن اخیر است.در واقع این بحران، یک بحران جهانی است و اکثرا کودکانی که شهرنشین هستند و در کشور هایی با درآمد متوسط یا کم زندگی می کنند دچار این مشکل می شوند.
شمار این کودکان هر روز بیشتر می شود،طبق آمار جهانی در سال 2016 شمار کودکان چاق زیر پنج سال به بیش از چهل و یک میلیون می رسد.در واقع نیمی از این کودکان در قاره اسیا و یک چهارم انها در قاره افریقا زندگی می کنند.
علائم چاقی در کودکان
برخی از شایع‌ترین علائم چاقی در دوران کودکی عبارتند از:
- تغییرات ظاهری از جمله:علائم کشش پوست روی باسن و شکم، تیرگی پوست در اطراف گردن و سایر نواحی
- افزایش باقت چربی در ناحیه سینه
- کاهش اعتماد به نفس شدید
- اختلالات اشتها
- تنگی نفس هنگام فعالیت بدنی
- آپنه خواب
- یبوست
- رفلاکس معده به مری
- بلوغ زودرس و سیکل های قاعدگی نامنظم در دختران
- بلوغ تاخیری در پسران
- صافی کف پا
- دررفتگی لگن
- و….
چاقی کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟
محاسبه شاخص توده بدنی (BMI) با اندازه گیری قد و وزن رایج ترین روش برای ارزیابی محدوده وزنی کودکان و بزرگسالان است. با کمک این شاخص می توان به راحتی پی به اضافه وزن و چاقی کودک برده و در اولین فرصت اقدامات لازم برای کاهش وزن او را فراهم کرد.
همچنین پزشک میتواند به جز محاسبه شاخص توده بدنی از نمودارهای رشد و سایر آزمایش‌های دیگر برای ارزیابی اینکه آیا وزن کودک میتواند مشکلاتی برای سلامتی او ایجاد کند، استفاده می کند.
چه چیزی باعث چاقی در کودکان می شود؟
کودکان به دلایل مختلفی چاق می شوند. عوامل اصلی این اختلال، عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی
- بی تحرکی فیزیکی
- الگوهای غذایی ناسالم و یا ترکیبی از این عوامل
چاقی در کودکان به دلیل شرایط پزشکی مانند مشکلات هورمونی جزء موارد نادر است. یک معاینه ی جسمی و فیزیکی و آزمایش خون این مسئله را تشخیص می دهد.
اگرچه در اغلب موارد، کل اعضای خانواده مشکلات وزنی را به ارث می برند، اما هر کودکی که خانواده ای چاق دارد لزوما اضافه وزن نخواهد داشت. کودکانی که والدین، برادر و یا خواهر چاق دارند به شدت در معرض خطر اضافه وزن هستند اما ممکن است این چاقی از رفتارهای خانوادگی مانند تغذیه و عادت های ورزشی نشات بگیرد.
آیا چاقی کودکان می تواند یک مسئله ژنتیکی و ارثی باشد؟
ژنتیک نقش مهمی را در چاقی دوران کودکی ایفا می کند. کودکانی که اعضای خانواده شان اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض چاقی هستند. در اکثر موارد، ژنتیک به همراه عوامل رفتاری و محیطی عمل می کند. این بدان معناست که در تشخیص وزن کودک، عادت های غذایی و فعالیت فیزیکی به همان اندازه اهمیت دارند که سابقه ی خانوادگی او مهم است.
آیا اضافه وزن فرزندم در طول رشد رفته رفته کاهش می یابد؟
اضافه وزن کودک شما کاهش نخواهد یافت مگر آنکه به او کمک کنید تا یاد بگیرد چگونه انتخاب های سالم تری داشته باشد. مطالعات نشان داده اند کودکانی که چاق هستند و یا اضافه وزن دارند، در بزرگسالی نیز به احتمال زیاد چاق خواهند بود.
آیا برای فرزندم باید رژیم کاهش وزن در نظر بگیرم؟
پیش از مشورت با پزشک اقدام به چیدن رژیم برای کودک نکنید. کودک برای رشد و یادگیری احتیاج به میزان مشخصی از کالری و مواد مغذی دارد.
به عنوان والدین چگونه به درمان چاقی فرزندمان کمک کنیم؟
به فرزند خود بیاموزید که مواد غذایی سالم و فعالیت فیزیکی منظم رمز داشتن یک وزن متعارف و سالم است. این عادت های خوب همچنین از مشکلات سلامتی، اجتماعی و احساسی که ممکن است در نتیجه ی اضافه وزن به وجود آیند، جلوگیری می کند.
شما به عنوان والدین یا مراقبان اولیه ی کودک، تاثیر زیادی بر او دارید. کودک رفتارهای شما را دنبال خواهد کرد؛ پس الگوی خوبی برایش باشید. همه ی اعضای خانواده باید قانون تغذیه ی سالم و داشتن فعالیت بدنی را اجرا کنند و این قانون نباید تنها به کودکی که اضافه وزن دارد منحصر شود. به رژیم یا برنامه های موقت فکر نکنید. شما با این قانون عادت های مادام العمری را تثبیت می کنید که سلامت کل خانواده را افزایش می دهد.
راهکارهای پیشگیری از چاقی کودکان چیست؟
با دنبال کردن برخی از اقدامات زیر و همچنین کمک گرفتن از یک پزشک می توان به راحتی از بروز چاقی در کودکات پیشگیری کرد:
- محدود کردن و کاهش مصرف نوشیدنی های شیرین شده با شکر
- کمک به افزایش تحرک بدنی، بازی کردن یا ورزش کردن کودکان
- کاهش مصرف غذاهای فست فودی مضر یا محدود کردن آن
- درمان مشکلات پزشکی کودک که می تواند منجر به چاقی شوند
- کمک به درمان مشکلات روانشناختی کودک مانند افسردگی، سرخوردگی، کمبود اعتماد به نفس و ….
- ترغیب کودک به مصرف میوه و سبزیجات تازه
- محدود کردن تماشای تلوزیون، استفاده از رایانه و گوشی های همراه
- و ….
وقتی صحبت به کاهش وزن می رسد،رژیم هایی به شما پیشنهاد می شود که اطمینان نتیجه سریع را به شما می دهد ولی این رژیم ها نیاز های غذایی شما را محدود می کند و می تواند به سلامتی شما آسیب بزند ضمنا بعد از مدتی برگشت پذیر است.
دستیابی به تناسب اندام تنها با یک رژیم غذایی موقت امکان پذیر نیست بلکه به سبک زندگی شما بستگی دارد که شامل؛تغذیه سالم،فعالیت بدنی منظم و متعادل سازی مقدار کالری که از رژیم غذایی خود بدست می آورید با مقدار کالری که بدن شما نیاز دارد.راجبه روش های ایمن برای کنترل تناسب اندام می توان به خواب مناسب،کاهش استرس،حفظ رژیم غایی سالم(خوردن میوه و سبزیجات) و فعالیت های منظم بدنی(پیاده روی و ورزش) اشاره کرد.
اصلاح رژیم غذایی و فعالیت بدنی برای تناسب اندام
اگر وزن شما طی چندین ماه هیچ تغیری نکند،این به این معناست که رژیم غذایی شما متعادل است(مقدار کالری که مصرف می کنید با مقدار کالری که بدن شما استفاده میکند برابر است).اما برای اینکه وزن شما افزایش یا کاهش پیدا کند باید رژیم غذایی و فعالیت های روزانه خود را طوری تنظیم کنید که به هدف خود برسید.
برای این که مقدار کالری روزانه خود را محاسبه کنید،می توانید غذا ها و نوشیدنی هایی که در روز مصرف می کنید به همراه مقدار کالری که دارند یاداشت کنید.این کار باعث می شود توجه بیشتری به مواد غذایی که در روز مصرف می کنید داشته باشید.همچنین نوشتن مقدار فعالیت روزانه خود هم می تواند مفید باش
چه میزان فعالیت بدنی کافی است؟
دو ساعت و سی دقیقه فعالیت بدنی در هفته برای بزرگسالان کافی است.(روزانه بیست و دو دقیقه یا سه روز در هفته هر بار پنجاه دقیقه).این فعالیت ها باید شامل تمرینات هوازی متوسط مانند پیاده روی سریع و تمرینات کششی عضلات باشد. این تمرینات کششی باید تمام عضلات اصلی بدن مانند؛پا،باسن،کمر،شکم،سینه،شانه و بازو را درگیر کنند.افزایش سختی و مدت زمان فعالیت بدنی می تواند به سلامتی و تناسب اندام شما بیشتر کمک کند.کودکان و نوجوانان را تشویق کنید تا حداقل شصت دقیقه در روز فعالیت بدنی داشته باشند.
هر شخص ممکن است به مقدار متفاوتی از مواد غذایی و فعالیت بدنی نیاز داشته باشد.یک سبک زندگی سالم نیاز به تغذیه سالم،خواب کافی،کنترل استرس و فعالیت بدنی کافی در طول روز دارد.نیاز نیست که همیشه کالری مصرفی خود را محاسبه کنید البته که در شروع،این عمل می تواند به شما کمک کند تا میزان کالری موجود در مواد غذایی که به صورت مداوم مصرف می کنید را متوجه شوید.برای اینکه بدانید تغذیه شما سالم است باید ببنید که در حال از دست دادن،نگه داشتن یا افزایش وزن خود هستید.
سوالات شما راجب کالری موادغذایی
سوال:من شنیدم میزان کربوهیدرات مصرفی از میزان کالری مصرفی مهم تر است ایا این درست است؟
جواب:اگر فقط روی مقدار کربوهیدرات مصرفی خود حساس باشید باز هم ممکن است مقدار کالری زیادی را دریافت کنید همینطور اگر تنوع غذایی خود را کم کنید،ممکن است خود را از مواد مغذی ضروری محروم کنید و ممکن نتوانید مدت زمان زیادی رژیم خود را حفظ کنید.
سوال:آیا وقتی فعالیت بدنی زیادی دارم مهم است که چقدر کالری در روز مصرف می کنم؟
جواب:با اینکه فعالیت بدنی بسیار در تناسب اندام شما تاثیر می گذارد اما نمی توان رژیم غذایی را نادیده گرفت.اگر مقدار کالری دریافتی شما از مقدار کالری مصرفی شما بیشتر باشد،باز هم اضافه وزن پیدا خواهید کرد.
سوال:چه عوامل دیگری علاوه بر رژیم غذایی و عملکرد بر چاقی و اضافه وزن تاثیر میگذارد؟
جواب: به فاکتور هایی مانند محیط زندگی و عوامل ژنتیکی هم می توان اشاره کرد.
توصیه هایی برای والدینی که درگیر اضافه وزن در کودکان
والدین،سرپرستان و معلمان می توانند با ایجاد تغذیه سالم و کنترل وسوسه های غذاهای پر کالری در کودکان خود،به آنها کمک کنند تا وزن خود را کنترل کنند.همینطور می توانند به آنها کمک کنند تا در روز از لحاظ فیزیکی فعالتر باشند،کمتر به صفحه ها گوشی و موبایل یا تلویزیون نگاه کنند و خواب مناسب و کافی داشته باشند.
هدف برای کودکانی که چاق هستند این است که وزن خود را بدون اینکه به رشد طبیعی آنها آسیبی برسد کاهش دهند.کودکان هرگز نباید تحت رژیم های غذایی محدود کننده بدون نظارت پزشک متخصص قرار گیرند.
ایجاد نغذیه سالم در کودکان
- مقدار زیادی میوه،سبزیجات و غلات تهیه کنید.
- لبنیات مانند شیر(کم چرب یا بدون چربی)،پنیر و ماست تهیه کنید.
- برای تامیین پروتیین گوشت لخم،مرغ،ماهی،عدس و لوبیا تهیه کنید.
- خانواده خود را تشویق کنید تا آب بیشتری بنوشند.
- نوشیدنی های شیرین را محدود کنید.
- مصرف شکر و چربی های اشباع شده را محدود کنید.
به خاطر داشته باشید تغییرات کوچک،در طولانی مدت سبب تغییرات بزرگ می شوند.
اضافه وزن در کودکان و غذاهای پر کالری و وسوسه انگیز
دور از دسترس کردن غذا های چرب،پر شکر و خوراکی های نمکی می تواند سبب ایجاد عادت های غذایی درست در کودکانتان شود.کمتر به کودکان خود اجازه دهید تا این غذا ها را بخورند تا واقا برای آنها موهبتی باشد.اینجا میتوانید فهرستی از میان وعده هایی که به سرعت آماده می شوند که کم چرب و کم شکر هستند و کالری آنها به صد کالری هم نمی رسد مشاهده کنید:
یک فنجان هویج،بروکلی یا فلفل دلمه ای به همراه دو قاشق غذاخوری حمص(غذایی لبنانی که از نخود،ارده،روغن زیتون و سیر تهیه می شود.)
- یک عدد موز یا سیب متوسط
- یک فنجان تمشک آبی یا انگور
- یک چهارم فنجان تن ماهی پیچیده شده در برگ کاهو
- چند چیپس خانگی کلم پیچ که در فر تهیه کرده اید.
تشویق کودکان برای انجام فعالیت بدنی
فعالیت بدنی برای کودکان علاوه بر اینکه میتواند شاد و مفرح باشد فواید بسیاری برای سلامت آنها مانند:
- تقویت استخوان ها
- کاهش فشار خون
- کاهش استرس و اضطراب
- افزایش عزت نفس
- کمک به تناسب اندام
کودکان سه تا پنج سال باید در طول روز کاملا فعال باشند.کودکان و نوجوانان شش تا هفده سال حداقل یک ساعت در طول روز باید فعالیت ورزشی داشته باشند.این ها باید شامل فعالیت های هوازی باشند که باعث می شود ضربان قلب شما افزایش پیدا کند.همینطور بای
شامل فعالیت های تقویت کننده ی استخوان مانند دویدن و پرش و فعالیت های تقویت کننده ی عضلات مانند کوه نوردی و شنا،به یاد داشته باشید که کودکان از والدینشان الگو می گیرند پس سعی کنید فعالیت های ورزشی را هم به برنامه روزانه خود اضافه کنید تا کودکان خود را به ورزش تشویق کنید، همانطور که اشاره شد انجام ورزش به تقویت استخوان در کودکان بسیار کمک میکند در مقاله تقویت استخوان‌های کودکان تکنیک هایی را جهت ایجاد استحکام در استخوان کودکان ارائه کرده ایم .
برای کاهش اضافه وزن در کودکان زمان نشستن و کم تحرکی را کاهش دهید
نشستن برای کتاب خواندن یا انجام تکالیف اشکالی ندارد،اما تلویزیون دیدن بازی کاپیوتری یا گشت و گزار در اینترنت بیشتر از دو ساعت می تواند آسیب زننده باشد پس کودکان خود را کنترل کنید. آکادمی اطفال آمریکا تلویزیون دیدن را برای کودکان زیر دو سال را توصیه نمی کند. در عوض،کودکان خود را تشویق به انجام فعالیت های مفرح (به همراه اعضای خانواده یا به تنهایی)کنید که باعث می شود فعالیت بدنی آنها بیشتر شود.
از داشتن خواب کافی اطمینان حاصل کنید
کم خوابی یکی از عوامل چاقی است.زیرا کم خوابی باعث می شود بیشتر غذا بخورید و فعالیت بدنی کمتری داشته باشید.مدت زمان خواب به سن بستگی دارد به طور مثال کودکان به خواب بیشتری نسبت به بزرگسالان احتیاج دارند.
کلینیک ها و مراکز زنجیره ای گرین لایف (رتبه ۱ لاغری در ایران) دارنده دستگاه های اورجینال لاغری موضعی دارای بالاترین تکنولوژی در زمینه سلامت، زیبایی و لاغری است. همچنین می توانند در زمینه کاهش وزن و زیبایی بسیار به شما کمک کند. برای اطلاعات بیشتر با شماره تلفن های ۰۲۱۳۴۲۴۷ با ۱۲۰ خط تماس حاصل فرمایید.
