ارتباط چاقی با بروز بیماری شقاق چیست؟

شقاق مقعدی یا فیشر (acute anal fissure)، گونه ای ترک یا پارگی در پوشش مجرای مقعد است. این عارضه یک علت شایع درد مقعد و خونریزی مقعدی است، به ویژه در هنگام دفع مزاج. شقاق مقعدی یک پارگی سطحی در پوست در قسمت انتهایی خط دندانه ای است. شقاق مقعدی در پوست قسمت انتهایی خط دندانه ای ایجاد میشود.

تروما و آسیب هایی که به ناحیه  مقعد وارد میشود معمولاً باعث ایجاد شقاق می شود، مخصوصاً در اثر زور زدن برای دفع مدفوع سفت این اتفاق تشدید میشود. شقاق مقعدی ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی رخ دهد. آنها همچنین می توانند به سرعت یا به آرامی بهبود یابند. شقاق مقعدی معمولاً با اجابت مزاج باعث درد و خونریزی می شود. همچنین ممکن است دچار اسپاسم در حلقه عضله در انتهای مقعد شوید که اسفنکتر مقعدی نامیده می شود.

علل و علایم بروز پدیده شقاق

شقاق مقعدی به خصوص در نوزادان و افراد باردار بسیار شایع است. حدود نیمی از افرادی که شقاق مقعدی را تجربه میکنند قبل از 40 سالگی به این بیماری مبتلا می شوند.از علل ایجاد شقاق مقعدی میتوان به: دفع مدفوع بزرگ یا سفت، یبوست و زور زدن در هنگام اجابت مزاج،اسهال طولانی مدت،HIV، سرطان مقعد،جراحی قبلی مقعد،رابطه مقعدی و زایمان نیز اشاره کرد.شقاق مقعدی در زنان بعد از زایمان بیشتر است.

علاوه بر موارد گفته شده بیماری کرون یکی از علل ایجاد شقاق مقعدی و تشدید علایم آن محسوب میشود. کرون یک بیماری التهابی روده به حساب میاید که باعث التهاب مزمن مجرای روده می شود. این بیماری ممکن است پوشش کانال مقعد را در برابر پارگی آسیب پذیرتر کند و علائم شقاق مقعدی را تشدید کند. افزایش BMI یک عامل خطر مستقل برای عود آبسه مقعدی و افزایش خطر عود آبسه یا تشکیل فیستول مقعدی به شمار می رود.از علل کمتر شایع شقاق مقعدی نیز می توان از بیماری کرون یا یکی دیگر از بیماری های التهابی روده،سرطان مقعد،اچ‌آی‌وی،سل و سیفلیس نیز نام برد.

در هنگام ابتلا به بیماری شقاق فرد دچار علایم بالینی متفاوت و رنج آوری میشود که این علایم بسیار آزار دهنده میباشند.علائم شقاق مقعدی عبارتند از: درد در هنگام اجابت مزاج،درد بعد از اجابت مزاج که می تواند تا چند ساعت طول بکشد،سوزش یا خارش همراه با مدفوع،خون قرمز روشن روی مدفوع یا دستمال توالت پس از دفع مدفوع،یک ترک قابل مشاهده در پوست اطراف مقعد یا یک توده کوچک ،برچسب پوستی روی پوست نزدیک شقاق مقعد است.اگر در حین اجابت مزاج درد داشتید یا بعد از اجابت مزاج متوجه خون روی مدفوع یا دستمال توالت شدید باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

انواع شقاق چیست؟

شقاق به دوحالت تقسیم می شود.شقاق مقعدی می تواند حاد (کمتر از شش هفته طول بکشد) یا مزمن (بیش از شش هفته) ادامه پیدا کند. اکثر شقاق های مقعدی حاد در نظر گرفته می شوند. هنگامی که شقاق مقعدی را تجربه میکنیم، مستعد ابتلا به یک شقاق دیگر نیز هستیم.پارگی ایجاد شده در شقاق مقعدی باعث کشیده شدن پارگی که به عضلات اطراف مقعد میشود. یک شقاق مقعدی ممکن است به حلقه عضله ای که مقعد را بسته نگه می دارد گسترش یابد. این عضله اسفنکتر داخلی مقعد نامیده می شود. اگر این اتفاق بیفتد، بهبود شقاق مقعدی را دشوارتر می کند.

شقاق التیام نیافته ممکن است چرخه ای از ناراحتی را ایجاد کند که ممکن است به دارو یا جراحی برای کاهش درد و ترمیم یا برداشتن شقاق نیاز داشته باشد. اکثر شقاق‌های حاد مقعدی به دلیل دفع مدفوع سفت، عفونت مقاربتی (STI) یا آسیب مقعدی به دلیل نفوذ باشد.

شقاق مزمن مقعد معمولاً عود یک شقاق مقعدی حاد است. تقریباً 40 درصد از بیمارانی که با شقاق حاد مقعدی مراجعه می‌کنند به شقاق مزمن مقعدی پیشرفت می‌کنند. اغلب، شقاق حاد مقعد ممکن است به اشتباه به عنوان هموروئید خارجی یا داخلی تشخیص داده شود. بنابراین، باید یک معاینه فیزیکی کامل برای تشخیص این دو انجام شود.

چگونه وجود شقاق مقعدی را تشخیص دهیم؟

هموروئید و شقاق مقعد علائم و علل مشابهی دارند و به راحتی می توان یکی را با دیگری اشتباه گرفت. هر دو ممکن است زمانی اتفاق بیفتند که برای مدفوع کردن زور می‌زنید و هر دو می‌توانند باعث خونریزی مقعد، درد مقعد و خارش مقعد شوند.در حالی که بواسیر شایع تر است، شقاق مقعدی بیشتر علت درد مقعدی است.

بواسیر همیشه باعث درد نمی شود، اما 90 درصد شقاق ها باعث درد می شوند. با این حال، درد ناشی از شقاق معمولاً به صورت دوره‌ای اتفاق می‌افتد، در حالی که درد هموروئید می‌تواند ثابت باشد. تشخیص شقاق مقعد در درجه اول بالینی است. چندین گزینه درمانی از جمله مدیریت پزشکی و گزینه های جراحی وجود دارد.

شایع ترین محل شقاق مقعد، خط میانی خلفی است، زیرا این محل در مقایسه با بقیه کانال مقعد، کمتر از نیمی از پرفیوژن یا تحویل مواد غذایی از سرخرگها به بستر مویرگی در بافتهای زنده را دریافت می کند. پرفیوژن کانال مقعدی رابطه معکوس با فشار اسفنکتر دارد. یک شقاق مقعدی به صورت یک پارگی سطحی در تظاهرات حاد ظاهر می شود که معمولاً به صورت طولی به سمت پروگزیمال امتداد می یابد. خونریزی ممکن است وجود داشته باشد یا نباشد.

شقاق و گاهی اوقات کل اسفنکتر مقعد ممکن است به شدت حساس به لمس باشد. در بیماران لاغر، این پارگی معمولاً به راحتی قابل تشخیص است. با این حال، در بیماران چاق، ممکن است آنقدر قابل شناسایی نباشد. در یک بیمار چاق، فشار ملایم بر اسفنکتر مقعدی قدامی یا خلفی ممکن است درد را بازتولید کند و می‌توان تشخیص داد.

چگونه چاقی موجب بروز پدیده شقاق می شود؟

پدیده چاقی موجب بروز یبوست و فشار شدید به روده ها، خصوصاً روده بزرگ می شود. یبوست، اتقاقی شایع در چاقی است که با توجه به رژیم غذایی ناسالم و عدم فیبر کافی و کمبود آب در بدن، موجب سخت شدن مدفوع در روده بزرگ شده و یبوست ایجاد می شود.

این موضوع یکی از اصلی ترین علل ایجاد شقاق مقعد شمارده میشود. چاقی علاوه بر موارد ذکر شده به دلیل عدم تعادل در دیگر مکانیسم گوارشی بدن پدیده شقاق را تشدید کرده و به پیشرفت این بیماری سرعت میبخشد.

چگونه از این بیماری جلوگیری کنیم؟

درمان اولیه شقاق مقعد با توصیه های پزشکی روبه رو میشود از جمله:حمام، نشستن مکرر، مسکن ها، نرم کننده های مدفوع ، رژیم غذایی پر فیبر و اقدام به کاهش وزن توصیه می شود.مصرف مایعات کافی نیز برای جلوگیری از عود شقاق مقعدی مفید است و به شدت توصیه می شود. اگر مدیریت محافظه کارانه با تغییرات رژیم غذایی و ملین ها ناموفق باشد، می توان از گزینه های دیگری از جمله مسکن های موضعی مانند ژله لیدوکائین 2 درصد، نیفدیپین موضعی، نیتروگلیسیرین موضعی استفاده کرد. نیفدیپین موضعی با کاهش فشار اسفنکتر مقعدی عمل می کند که باعث افزایش جریان خون و بهبود سریعتر می شود.

نیتروگلیسیرین موضعی به عنوان یک گشادکننده عروق عمل می کند و باعث افزایش جریان خون در ناحیه شقاق می شود و سرعت بهبودی را افزایش می دهد. در حالی که نشان داده شده است که هر دو درمان موثر هستند، نیفدیپین موضعی از دو جهت برتر از نیتروگلیسیرین موضعی است. اول، مشخص شده است که نیفدیپین در مقایسه با نیتروگلیسیرین منجر به سرعت بهبودی بالاتری می شود. دوم، عوارض جانبی کمتری داشه است، زیرا نیتروگلیسیرین اغلب باعث سردرد و افت فشار خون می‌شود. اگر بیماران از نیتروگلیسیرین استفاده می کنند، توصیه می شود پماد را در حالت نشسته بمالند و از ایستادن خیلی سریع خودداری کنند.

همچنین باید به بیماران توصیه شود در حین استفاده از نیتروگلیسیرین از مصرف داروهایی مانند سیلدنافیل، تادالافیل و واردنافیل خودداری کنند.در صورت عدم بهبود شقاق مقعدی با توصیه های مطرح شده و دارو های تجویز شده توسط پزشک ،مدیریت جراحی آخرین اقدام درمان شقاق در نظر گرفته میشود.

با رعایت رژیم غذایی ،مصرف آب آشامیدنی به میزان کافی ، مصرف فیبرهای غذایی بیشتر مثل مصرف میوه ها و سبزیجات تازه و کاهش وزن برای جلوگیری از یبوست و ایجاد مدفوع سفت در روده برای پیشگیری از ایجاد شقاق مقعدی میتوان اقدام کرد. علاوه بر موارد گفته شده تا زمانی که علائم دارید از خوردن غذاهای تند و آجیل پرهیز کنید تا شقاق مقعدی را در مراحل ابتدایی درمان کرده تا پیشرفت کند چرا که در صورت پیشرفت بیماری و عدم توجه به آن میزان درد و التهابات بیشتر و غیر قابل تحمل تر شده و به علاوه درمان سخت تری رو پیش رو خواهد داشت.