عوارض و خطرات کبد چرب و علائم آن چیست؟
کبد چرب (fatty liver) پزشکی به تجمع واکوئول‌های چربی در سلول‌های کبدی گفته میشود که با التهاب کبد مشخص میشود و حالتی برگشت پذیر است. کبد چرب در دو نوع کبد چرب الکلی (AFLD) و کبد چرب غیرالکلی(NAFLD) تقسیم میشود.شیوع بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) به دلیل اپیدمی جهانی چاقی به طور مداوم در حال افزایش است.
کبد چرب شامل یک بیماری متابولیک سیستمیک است که اغلب با مقاومت به انسولین و التهاب کبدی همراه است. علایم هر دو نوع کبد چرب به طور مشابه ظاهر می شوند. با این حال، در بسیاری از موارد، کبد چرب هیچ علامت قابل توجهی ایجاد نمی کند.اما با آگاهی از علائم کبد چرب مانند درد شکم، احساس تپش در ناحیه کبد، افزایش حساسیت به انسولین ،خستگی و کاهش انرژی و وزن بالا در زنان و مردان میتوان به پیشگیری و درمان کبد چرب کمک کرد.
کبد چرب می تواند در چهار مرحله پیشرفت کند:
- کبد چرب ساده
- استئاتوهپاتیت
- فیبروز
- سیروز
کبد چرب ساده: به تجمع چربی اضافی در کبد گفته میشود. کبد چرب ساده اگر پیشرفت نکند تا حد زیادی بی ضرر است.
استئاتوهپاتیت: علاوه بر چربی اضافی، التهاب در کبد را نیز ایجاد میکند.
فیبروز: با التهاب مداوم در کبد اسکار حاصل می شود. با این حال، کبد هنوز هم می تواند به طور کلی عملکرد طبیعی داشته باشد.
سیروز: در صورت عدم توجه و پیشگیری از کبد چرب در سه مرحله اول زخم های کبدی ایجاد و گسترده میشود و توانایی کبد را مختل می کند. این شدیدترین مرحله است و برگشت ناپذیر است.
شدت کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) استئاتوز کبدی، به نام کبد چرب، تا نوع شدیدتر بیماری به نام استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) متغیر است. (NASH) به دلیل رسوبات چربی در کبد باعث تورم و آسیب کبد می شود.
اسکار شدید کبد یا سیروز، عارضه اصلی کبد چرب غیر الکلی و التهاب کبدی غیر الکلی است. سیروز به دلیل آسیب کبدی مانند آسیب ناشی از التهاب در NASH رخ می دهد. همانطور که کبد تلاش می کند تا التهاب را متوقف کند، مناطقی از زخم ایجاد می کند که فیبروز نیز نامیده می شود. با التهاب مداوم، فیبروز گسترش می یابد و بافت کبد بیشتری را اشغال می کند.اگر کاری برای متوقف کردن جای زخم های کبد انجام نشود، سیروز می تواند منجر به موارد زیر شود:
- تجمع مایع در ناحیه معده که آسیت نامیده می شود.
- رگ های متورم در مری یا واریس مری که می توانند پاره شوند و خونریزی کنند.
- گیجی، خواب آلودگی و تکلم نامفهوم که آنسفالوپاتی کبدی نیز نامیده می شود.
- طحال بیش فعال، یا طحال بیش از حد، که می تواند باعث ایجاد تعداد بسیار کمی پلاکت خون شود.
- سرطان کبد.
نارسایی کبد در مرحله پایانی، یعنی کبد از کار افتاده است.
با عدم پیشگیری و درمان کبد چرب بیماری های مهلک و خطرناکی از جمله سیروز کبدی،سرطان کبد یا هپاتیت الکلی را در پی خواهیم داشت که پروسه درمان دشواری و پیچیده ای را متحمل خواهیم شد بنابراین با پیشگیری و درمان به موقع بیماری کبد چرب می توان از بیماری های مهلک و خطرناکی که به سلامت بدن اسیب میرسانند جلوگیری کنیم.
علل ایجاد
مصرف زیاد الکل می تواند فرآیندهای متابولیک خاصی را در کبد تغییر دهد. برخی از این محصولات متابولیک می توانند با اسیدهای چرب ترکیب شوند و منجر به تشکیل انواع چربی شوند که می توانند در کبد انباشته شوند. تحقیقات نشان داده است بین بازه 10 تا 12 سال مردانی که روزانه 40 تا 80 گرم الکل مصرف می‌کنند و زنانی که روزانه 20 تا 40 گرم الکل مصرف می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به بیماری شدید کبدی مرتبط با الکل هستند.علاوه بر مصرف زیاد الکل، سایر عوامل خطر برای کبد چرب الکلی (AFLD) عبارتند از : سن بالاتر، ژنتیک، چاقی، سیگار کشیدن و سابقه برخی عفونت ها.
در افرادی که زیاد الکل نمی نوشند، علت بیماری کبد چرب کمتر مشخص است. برای این افراد، این امکان وجود دارد که بدن آنها بیش از حد چربی تولید کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند. یک یا چند عامل را میتوان نام برد که ممکن است در افرادی که الکل زیادی مصرف نمی‌کنند و به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شوند، نقش داشته باشند از جمله: چاقی ، دیابت نوع 2 ،مقاومت به انسولین ، سطح بالای چربی به خصوص تری گلیسیرید در خون ، سندرم متابولیک، در مواردی خاص بارداری ،عوارض جانبی برخی از انواع داروها، برخی از انواع عفونت ها مانند هپاتیت C و برخی از شرایط ژنتیکی نادر را می توان اشاره کرد.
شیوع بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) در سطح جهانی در حال افزایش است. پراکندگی شیوع کبد چرب غیرالکلی در سراسر جهان حدود 13 درصد در آفریقا ، 23 درصد در اروپا و 32 درصد در خاورمیانه متغیر است. شیوع تخمینی کبد چرب غیر الکلی 25٪ در جمعیت عمومی را شامل میشود که در جمعیت های مبتلا به بیماری های متابولیک حتی شیوع بالاتری نیز دارد. در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شیوع کبد چرب غیر الکلی تا 75% را نشان می دهند و بیماران چاق شدید نیز میزان شیوع بیشتری را حتی تا 90% را نشان می دهند.
بسیاری مواد غذایی طبیعی به توصیه پزشک متخصص تغذیه میتواند روند درمانی در پروسه بیماری کبد چرب ایجاد کند از جمله این مواد غذایی میتوان به: قهوه، اسفناج، لوبیا، سویا،ماهی،آجیل،زردچوبه و دمنوش های سماق و خارمریم هم به بهبود بیماری کبد چرب کمک می‌کنند.
اصلاح سبک زندگی به تنهایی برای زیرمجموعه ای از بیماران مبتلا به کبد چرب ناکافی خواهد بود، چه به دلیل ناتوانی در دستیابی به کاهش وزن مورد نیاز یا به دلیل ماهیت پیشرفته بیماری. بنابراین به یک نیروی کمکی فارماکوتراپی یا دارو درمانی برای سرعت روند بهبود بیماری نیاز است. در یک آزمایش یک دوره 96 هفته ای آنتی اکسیدان ویتامین E در کاهش التهابات کبد(NASH) در بیماران غیر دیابتی اثرات مطلوبی را از خود نشان داده است. اگرچه استفاده گسترده از ویتامین E به دلیل نگرانی در مورد خطرات احتمالی در درمان طولانی مدت مانند سکته هموراژیک و سرطان پروستات محدود شده است.در نهایت به دلیل نگرانی های ایمنی مداوم در مورد ویتامین E و افزایش وزن مشکل ساز در افراد دیابتی با پیوگلیتازون، هیچ یک از درمان ها به طور گسترده در عمل بالینی پذیرفته شده است.
بنابراین هیچ یک از روش های دارویی به طور قطعی درمان کبد چرب را تایید نمیکند و بهترین روش تغییر سبک زندگی است. اصلاح فاکتور های خطر قلبی عروقی ، ارزیابی و مدیریت فشار خون، لیپیدها، وزن، وضعیت سیگار کشیدن و کنترل دیابت سنگ بنای مدیریت کنترل کبد چرب است. این عوامل عمدتاً در مراقبت های اولیه انجام می شود، اما می تواند در یک مدل کلینیک تخصصی چند رشته ای گنجانده شود. رژیم غذایی و فعالیت های ورزشی شواهد خوبی برای درمان کبد چرب را نشان داده اند. کاهش وزن نه تنها محتوای چربی کبد را کاهش می‌دهد، بلکه در رفع بافت‌شناسی التهابات کبدی (NASH) میتواند با کمتر از 5 درصد کاهش وزن رخ دهد، و تقریباً نیمی از بیماران با کاهش وزن 10 درصد، کاهش فیبروز کبد را خواهند داشت.
